COĞRAFİ İŞARETLER
Coğrafi işaret, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgede üretildiği, işlendiği veya belirli bir kalite, ün veya özellik kazandığına dair bir işareti ifade eder. Bu işaret, ürünün belirli bir coğrafi bölgedeki doğal koşullardan, insan eliyle yapılan geleneksel üretim yöntemlerine kadar her türlü özelliği içerebilir.
Coğrafi işaretler, belirli bir coğrafi bölge ile özdeşleşen ürünleri ve bu ürünlerin kalitesini, ününü ve özelliklerini koruma amacı taşırlar.
Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak iki türe ayrılır. Menşe adının ürünün üretilen bölge ile bağı mahreç işaretine göre çok daha güçlüdür. Şöyle ki; bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Mahreç işareti ise belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olan; üretim, işleme ya da diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan içinde gerçekleşmesi gereken ürünler için belirtilir.
Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ürünler için geleneksel ürün adı koruması sağlanabilmektedir. Bir ürünün geleneksel ürün adı korumasından faydalanabilmesi için belirli koşullar bulunmaktadır. Bunlar; ürünün menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmemesi, ürünün geleneksel ürün adının 30 yıldır kullanılıyor olması, ürünün geleneksel üretim, işleme veya birleşimden kaynaklanması, ürünün geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olmasıdır.
Coğrafi işaret koruması, bir ürünün belirli bir coğrafi bölgede üretildiğini, işlendiğini veya belirli bir kalite, ün veya özellik kazandığını belirten bir işaretin hukuki olarak korunması anlamına gelir. Bu koruma, hem üreticilere hem de tüketicilere yöneliktir. Üreticiler açısından; belirli bir ürünü belirli bir bölgeyle özdeşleşen ürünü üretebilirler, böylece diğer bölgelerde üreten üreticilerle rekabet ederlerken avantaj elde edeceklerdir. Tüketiciler açısından ise tüketiciler belli bir ürünü alırken kalitesinden önceden emin olabilirler, böylece aldıkları ürüne güvenebileceklerdir. Coğrafi işaretler türleri oldukça farklı türdedir. En yaygınları; gıda ve içecek ürünleri, içkiler, el sanatları ve sanat ürünleri, tarım ürünleri, tekstil ürünleri ve doğal kaynaklardır.
Ülkemiz coğrafi işaretler bakımından çok zengindir. Muğla'dan Van'a, Çanakkale'den Gaziantep'e ülkemizde birçok coğrafi işaret tescillidir ve korunmaktadır. Bunlara Datça Bademi, Van Kedisi, Bozcaada Üzümü, Gaziantep Baklavası örnek olarak verilebilir.